Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers thuis.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Lees-, kijk- en luistertips van onze redacteuren bij het nieuws.
Aan het eind van de negentiende eeuw heerst het beeld dat de natuurkunde bijna af is. Hoogleraar fysica Philipp von Jolly probeert Max Planck, die aan de wieg zal komen te staan van de quantumtheorie, een studie natuurkunde uit het hoofd te praten, omdat het „wel spoedig haar definitieve vorm zal hebben bereikt”. Niets blijkt minder waar. De natuurkunde staat op een punt een revolutie door te maken met de ontdekking van radioactiviteit, de relativiteitstheorie en de quantummechanica. Tobias Hürter volgt de wetenschappers achter deze grote ontwikkelingen in Het tijdperk van onzekerheid.
Hij brengt hun verhalen tot leven met anekdotes en schetst hun eigenaardigheden, liefdeslevens, carrières, politieke opvatten en ruzies. Zo begint het boek met een zomeravond in 1903 in Parijs, waar Marie Curie haar promotie viert, met haar man Pierre en andere grote namen uit de natuurkunde, zoals Ernest Rutherford, de Nieuw-Zeelandse fysicus die op dat moment op huwelijksreis is. Later dat jaar krijgt ze de Nobelprijs voor de ontdekking van radioactiviteit, maar kan niet bij de uitreiking zijn door een zenuwinzinking.
Dankzij historische bronnen zoals brieven, kan Hürter in de huid kruipen van de hoofdrolspelers. Hij bedenkt zelfs dialogen tussen bijvoorbeeld Albert Einstein en Werner Heisenberg en Heisenberg en Niels Bohr. Hierdoor leest het boek als een historische roman.
Hürter beschrijft de uitgestorven laboratoria tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ander werk is belangrijker. Zo ontwikkelen Curie en haar dochter Irene mobiele röntgenapparatuur voor zorg voor oorlogsgewonden. In de Tweede Wereldoorlog richten veel hoofdrolspelers zich op de ontwikkeling van de atoombom. Onder meer Einstein en Bohr waren betrokken bij het Amerikaanse Manhattanproject dat tot de eerste atoombom zou leiden. Heisenberg werkte aan de minder succesvolle Duitse atoombom.
Hürter toont hoe een diversiteit aan karakters – de ene meer het stereotype genie dan de ander – samen de natuurkunde op haar grondvesten heeft doen schudden. Het is jammer dat hij soms de natuurkundige uitleg schuwt, of beperkt tot een paar zinnen. Maar hij beschrijft meeslepend hoe nieuwe natuurkunde en oorlogen het werk en leven van wetenschappers op z’n kop zette.
Tobias Hürter: Het tijdperk van onzekerheid. De gouden en de donkere jaren van de fysica 1895-1945. Vertaler: Conny Sykora, 352 blz. € 32,99
●●●●● Komende week worden de Nobelprijzen weer uitgereikt – maandag die voor fysiologie of geneeskunde, dinsdag natuurkunde, woensdag scheikunde, donderdag literatuur en vrijdag de Nobelprijs voor de Vrede. NRC’s wetenschapspodcast Onbehaarde Apen komt met een speciale mini-serie. Voor wie de winnaars van eerdere jaren wil terughoren, is er de Engelstalige Nobel Prize Conservations Podcast . In 2001, toen de Nobelprijs 100 jaar bestond, componeerde Steven Heitzeg een 75-minuten durende symfonie waarin de prijswinnaars van de afgelopen eeuw, uit alle disciplines (van natuurkunde tot de vredesprijs) in welluidende vorm worden geëerd. In het muziekstuk zijn quotes verwerkt van onder anderen de Dalai Lama en Nelson Mandela, maar vaak ook is de ode puur instrumentaal. ExpositieNobel Prize Museum Dineren als de laureaten Een manuscript dat Einstein 100 jaar geleden schreef, röntgenfoto’s die natuurkundige Wilhelm Conrad maakte: in het Zweedse Nobel Prize Museum in Stockholm word je omringd door Nobelprijsgeschiedenis. Elke vrijdagavond worden er bovendien lezingen gehouden en kun je er dineren – de gerechten zijn geïnspireerd door het eten dat de laureaten op 10 december krijgen tijdens de prijsuitreiking. BoekNobel op de kaart Nederlandse laureaten Van Jacobus Henricus van ’t Hoff in 1901 tot Ben Feringa in 2016: Nederland heeft door de decennia heen ruim twintig Nobelprijswinnaars afgeleverd. Bovengenoemde laureaten kregen de onderscheiding voor hun scheikundige werk, maar vooral Nederlandse natuurkundigen scoorden in het verleden goed, blijkt uit het boek Nobel op de kaart van Martijn van Calmthout en Jelle Reumer.
Komende week worden de Nobelprijzen weer uitgereikt – maandag die voor fysiologie of geneeskunde, dinsdag natuurkunde, woensdag scheikunde, donderdag literatuur en vrijdag de Nobelprijs voor de Vrede. NRC’s wetenschapspodcast Onbehaarde Apen komt met een speciale mini-serie. Voor wie de winnaars van eerdere jaren wil terughoren, is er de Engelstalige Nobel Prize Conservations Podcast .
In 2001, toen de Nobelprijs 100 jaar bestond, componeerde Steven Heitzeg een 75-minuten durende symfonie waarin de prijswinnaars van de afgelopen eeuw, uit alle disciplines (van natuurkunde tot de vredesprijs) in welluidende vorm worden geëerd. In het muziekstuk zijn quotes verwerkt van onder anderen de Dalai Lama en Nelson Mandela, maar vaak ook is de ode puur instrumentaal.
Een manuscript dat Einstein 100 jaar geleden schreef, röntgenfoto’s die natuurkundige Wilhelm Conrad maakte: in het Zweedse Nobel Prize Museum in Stockholm word je omringd door Nobelprijsgeschiedenis. Elke vrijdagavond worden er bovendien lezingen gehouden en kun je er dineren – de gerechten zijn geïnspireerd door het eten dat de laureaten op 10 december krijgen tijdens de prijsuitreiking.
Van Jacobus Henricus van ’t Hoff in 1901 tot Ben Feringa in 2016: Nederland heeft door de decennia heen ruim twintig Nobelprijswinnaars afgeleverd. Bovengenoemde laureaten kregen de onderscheiding voor hun scheikundige werk, maar vooral Nederlandse natuurkundigen scoorden in het verleden goed, blijkt uit het boek Nobel op de kaart van Martijn van Calmthout en Jelle Reumer.
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt. U kunt ons ook anoniem een tip geven.