De tulpen van Maarten Kools verwijzen naar de Zwarte Dood.

Arie van ’t Riet maakt röntgenfoto’s van bloemen.

Bevroren dahlia van Els Willems.

Jops Jacobs droogt of perst haar bloemen.

Een tulp verscholen in een ijsklomp, een tulp door een röntgenapparaat, een tulp als symbool voor vergankelijkheid: in de nieuwe tentoonstelling in museum De Zwarte Tulp, tonen zes kunstenaars hun moderne, niet alledaagse visie op deze bloem en andere bolgewassen. Een ode aan de tulp.

De tentoonstelling is samengesteld door gastconservator Trude Hol. „In de loop der jaren hebben veel kunstenaars interesse getoond in een expositie in het museum. Daar hebben we inmiddels een flinke map vol van. Voor deze tentoonstelling kozen we kunstenaars met een net wat andere benadering.”

Het streven van de kunstenaars is niet om de bloemen zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. Ze zien de tulp eerder als middel om vergankelijkheid te verbeelden, ze voor vergankelijkheid te behoeden of om de abstracte vorm te gebruiken voor hun kunstwerken.

Jops Jacobs verzamelt en droogt bloemen als in een herbarium en gebruikt ze als middel voor haar prenten. Voor keramiste Diana Harteveld zijn de tulpen, vaak in de laatste fase van hun bloei als ze gaan hangen in de vaas, onderdeel van constructies met vazen en ’tafeltjes’ in allerlei soorten en maten. Maarten Kools ziet in de serie verdroogde zwarte tulpen op zijn foto’s verwijzingen naar de Zwarte Dood en naar veelluiken uit het Italiaanse Trecento. Bij beeldhouwster Gabrielle Nuñez Larraz zijn de abstracte vormen van de bloemen uitermate geschikt om de bijzondere steensoorten waarin ze werkt optimaal tot hun recht te laten komen. Fotograaf Arie van ’t Riet kleurt de subtiele, doorzichtige weergaven van bloemen op zijn röntgenfoto’s in tot een etherisch beeld en voor fotografe Ems Willems ligt de fascinatie in de gedaantewisselingen die bloemen ondergaan als ze ze invriest.

De verdroogde tulpen op de foto’s van Maarten Kools lijken van een afstand op een bijna abstracte manier geschilderd. Van dichtbij zie je dat het om een echte bloem gaat. Of, misschien beter gezegd, om iets dat ooit een echte bloem was. Hij laat zijn tulpen voordat hij ze gaat fotograferen in de vaas verdrogen totdat de bloembladeren bros zijn en iedere bloem en steel een eigen vorm heeft aangenomen. Hij selecteert vervolgens degene die samen de mooiste compositie vormen.

Arie van ’t Riet, opgeleid als klinisch fysicus, gebruikt wel een heel bijzondere techniek: als enige in Nederland heeft hij een vergunning om röntgenfoto’s te maken van natuurtaferelen. Hij werkte vooral voor de afdelingen radiotherapie, röntgen- en nucleaire geneeskunde en raakte geïnteresseerd in wat röntgenfotografie zou doen als je het voor meer artistieke doeleinden zou inzetten. Nu heeft hij, dankzij apparatuur die in het ziekenhuis niet meer nodig was, een volledig ingerichte röntgenstudio. De röntgenfoto die hij maakt is in grijstinten. Hij kleurt ze vervolgens zelf in. Dat is een precies werkje: alle fijne details van de plant moeten zichtbaar blijven en ook de doorzichtigheid moet in stand blijven. Het resultaat is indrukwekkend.

Dat geldt ook voor de frozen flowers van Ems Willems. Haar bloemen zitten op de grens van verwelken als zij ze invriest. Het naderende eind is bijna voelbaar, als het ijs ze omsluit en de schoonheid nog even bewaard blijft. Tijdelijk, tot het ijs weer smelt en het definitief voorbij is.

Wil je dagelijks alle hoogtepunten uit het nieuws in je inbox?